Ile gminy zarabiają samodzielnie?

Bardzo często piszemy o budżetach gmin, bo jest to kwestia, od której zależy wiele praktycznych spraw ważnych dla mieszkańców, np. jak duże będą płacić podatki od nieruchomości albo jakie inwestycje powstaną w ich miejscowościach. Jednak tylko część pieniędzy w tych budżetach pochodzi z dochodów własnych gmin, a reszta z rządowych dotacji i subwencji, m.in. na oświatę czy opiekę społeczną (np. mniej więcej połowa wydatków na szkoły podstawowe i gimnazja pokrywana jest przez samą gminę, a połowa przez pieniądze z ministerstwa).


Jak duża jest część dochodów, które gmina zarabia sama? Mamy na myśli wpływy z podatków, dzierżaw, sprzedaży nieruchomości itp., a nie z działalności gospodarczej, której gminy prowadzić nie mogą. W różnych miejscach jest to bardzo różnie, a rozpiętości są ogromne. Serwis Samorządowy PAP przytacza opracowany przez prof. Eugeniusza Sobczaka ranking zrównoważonego rozwoju jednostek samorządu terytorialnego za 2015 rok. Okazuje się, że najbogatsze gminy ponad 80 proc. swych pieniędzy zarabiają same, a najbiedniejsze zaledwie 15 proc. Z rankingu wynika, że spośród wszystkich blisko 2500 gmin w Polsce 87 ma wysoką samodzielnością finansową. - Im niższy jest wskaźnik, tym większe uzależnienie jednostki samorządu od sytuacji budżetu państwa, koniunktury gospodarczej czy poziomu bezrobocia. Jeśli ponad 50 proc. budżetu pochodzi ze źródeł zewnętrznych, to samorządy mają trudności z planowaniem długoterminowym inwestycji. Tymczasem te miasta, które charakteryzuje wysoki udział dochodów własnych, czyli ok. 70 proc., mają łatwiejsze zadanie - mówi prof. Sobczak.

Liderem jest Kleszczów w woj. łódzkim: aż 96,82% dochodów pochodzi z własnych źródeł. To zasługa zlokalizowanej na tym terenie Kopalni Węgla Brunatnego Bełchatów i Elektrowni Bełchatów. Kleszczów dostaje od nich podatek od nieruchomości i od wartości budowli, a w rezultacie może poszczycić się zdecydowanie najwyższym w Polsce dochodem na głowę mieszkańca.
Tuż za Kleszczowem są dwie nadmorskie gminy z naszego województwa: Rewal z 88,99% dochodów własnych (ma więc czym spłacać znaczne zadłużenie, związane z wieloma inwestycjami) i Międzyzdroje 84,77%. A tak wygląda pierwsza piętnastka zachodniopomorskich gmin (na początku liczba oznaczająca miejsce w Polsce):

2. Rewal - 88,99%
3. Międzyzdroje - 84,77%
12. Mielno - 79,42%
14. Kołobrzeg (gm. wiejska) - 79,19%
30. Ustronie Morskie - 76,26%
46. Dobra Szczecińska - 74,85%
53. Kobylanka - 74,20%
54. Darłowo (gm. wiejska) - 74,16%
59. Police - 73,83%
68. Kalisz Pomorski - 72,61%
69. Nowe Warpno - 72,47%
147. Świeszyno - 66,66%
158. Karlino - 66,23%
166. Kołobrzeg - 65,87%
171. Gryfino - 65,59%

Na 15. pozycji w województwie znajduje się Gryfino, gdzie sporą częścią dochodów daje Elektrownia Dolna Odra. Na 253. miejscu w Polsce jest Szczecin. Oto miejsca w kraju wszystkich gmin powiatu gryfińskiego:

171. Gryfino - 65,59%
297. Stare Czarnowo - 61,51%
750. Cedynia - 50,85%
1040. Mieszkowice - 45,31%
1083. Widuchowa - 44,61%
1122. Moryń - 43,74%
1155. Chojna - 43,25%
1304. Trzcińsko-Zdrój - 40,85%
1630. Banie - 35,91%

Pobliskie Dębno w powiecie myśliborskim jest na 319. miejscu z 60,94%.

Ostatnie, 2478. miejsce w Polsce zajmuje Janowiec Kościelny w województwie warmińsko-mazurskim. W tej gminie jedynie 14,87% budżetu stanowią dochody własne.
Robert Ryss