Gminne długi: od zera do 146 procent dochodu

Pismo Samorządu Terytorialnego „Wspólnota” opublikowało kolejny ranking najbardziej zadłużonych polskich gmin na koniec 2012 roku. W grupie miast powiatowych wśród blisko 270 na szóstym miejscu w kraju (im wyższa pozycja, tym większy dług) jest Gryfino, którego dług wynosił w grudniu 69,94% dochodów budżetowych (dopuszczalny przez przepisy pułap wynosi 60%). W 2003 r. miasto to było na 245. miejscu, w 2009 na 120., a w 2011 na 19. Najbardziej zadłużona jest Skarżysko-Kamienna (woj. świętokrzyskie) - 94,87%. Z woj. zachodniopomorskiego jeszcze Wałcz ma 61,41% i 10. miejsce. Trzy miasta powiatowe w Polsce mają zerowe zadłużenie: podlubelski Świdnik, Zambrów w woj. podlaskim i Sztum w pomorskim.

Z samorządów powiatowych w najgorszej sytuacji jest powiat poddębicki (woj. łódzkie), mający 64,12% zadłużenia. Z naszego województwa wałecki jest na 5. miejscu z 60,35%. Powiat gryfiński zajmuje 140. miejsce (27,01%). Najlepiej wygląda gryficki z 12,29%.

Wśród ponad 570 mniejszych polskich miast najbardziej zadłużona jest małopolska Szczawnica (99,60%). Tuż za nią są zachodniopomorskie Pełczyce (93,24%), a na szóstym miejscu Recz (86,14%). Z naszych miasteczek na największym minusie jest Trzcińsko-Zdrój: 46,63%, co daje 136. miejsce w rankingu (w 2002 r. było na 368., a w 2011 na 433.). Na 312. pozycji jest Moryń - 32,99% (w 2002 r. zajmował 516. miejsce). Na 425. są Mieszkowice (23,97%). Na 464. znajduje się Chojna z 20,20% długu (w 2002 roku zajmowała 38. miejsce w Polsce, w 2004 - 105., w 2006 - 136, w 2007 - 239., w 2009 - 346., w 2010 - 214. i w 2011 roku - 58. pozycję).
Ze wszystkich gmin powiatu gryfińskiego najmniejszy dług ma Cedynia: 14,23% ubiegłorocznych dochodów, co dało jej 512. miejsce w Polsce. Najwyższe zadłużenie miała w 2002 r. (349. miejsce) i rok później 2003 (348.). Wśród pięciu polskich miasteczek z zerowym długiem jest zachodniopomorskie Nowe Warpno.

W gronie ponad 1500 polskich gmin wiejskich na czele największych dłużników są dwie zachodniopomorskie: Ostrowice (aż 146,04%) i Kobylanka (96,27%). Niespodzianką jest aż szóste miejsce Rewala (83,54%), który przez lata należał do najbogatszych małych gmin w całym kraju. Na 19. miejscu jest Widuchowa (67,18%), na 446. Stare Czarnowo (39,04%) i na 827. Banie (26,82%).


Jak widać, w całej Polsce wiele gmin boryka się z problemami finansowymi. Wynika to nie tylko z ogólnoświatowego kryzysu gospodarczego, ale także z nienadążających za rzeczywistością przepisów, niekorzystnych dla samorządów. W konsekwencji władze centralne zamierzają znowelizować zasady rozliczania gmin. Z drugiej jednak strony wiele samorządów przekonuje się na własnej skórze, iż nie można lekceważyć dyscypliny finansowej, a wszystkie wydatki muszą być racjonalne, a nie tylko nastawione na zdobycie głosów w wyborach.

O sytuacji naszych gmin pisaliśmy wielokrotnie. W niektórych z nich dług powiększony został wskutek przewlekłych procedur rozliczania inwestycji unijnych: choć europejskie dofinansowanie wynosi czasem nawet 85 procent wartości przedsięwzięcia, to jednak gmina musi najpierw wyłożyć 100 procent z własnych środków, a potem długo czekać na zwrot.
Robert Ryss