O lepszą jakość współpracy transgranicznej

Od 24 do 26 lutego w Słubicach trwała konferencja „Zmiany w europejskim systemie wspierania w polsko-niemieckim regionie przygranicznym”, zorganizowana przez działającą od dwóch lat sieć organizacji pozarządowych „Nowa Amerika”. Trzydniowe obrady prowadzili: Przemysław Konopka z chojeńskiego Stowarzyszenia Historyczno-Kulturalnego Terra Incognita i Michael Kurzwelly ze stowarzyszenia Słubfurt e.V. Przedstawiciele 33 organizacji pozarządowych z polsko-niemieckiego pogranicza spotkali się z reprezentantami euroregionów, władz regionalnych i instytucji rządowych, aby wypracować wspólne stanowisko dotyczące systemu wspierania przez Unię Europejską regionów przygranicznych w ramach programu Europejskiej Współpracy Terytorialnej. Nasz teren reprezentowało kilka organizacji, w tym m.in. Towarzystwo Miłośników Ziemi Cedyńskiej oraz Federacja Zielonych „Gaja” ze Szczecina, zajmująca się rewitalizacją Doliny Miłości w gminie Chojna.

Istniejące obecnie systemy wsparcia (np. Fundusz Małych Projektów programu INTERREG) są tak skonstruowane, że dostęp do nich niewielkich organizacji pozarządowych, nieposiadających własnych środków finansowych, jest bardzo ograniczony, a w wielu wypadkach nawet niemożliwy. Powodem jest konieczność prefinansowania wydatków i trwający bardzo długo (najczęściej ponad rok) proces rozliczania projektów i refundacji poniesionych kosztów. Niestety, w ostatniej chwili swój przyjazd odwołał dyrektor biura Euroregionu „Pomerania” Paweł Bartnik, którego uczestnicy konferencji chcieli zapytać m.in. o przyczyny najdłuższego spośród wszystkich euroregionów oczekiwania na wypłatę przyznanej dotacji. Dużym problemem są także ściśle wyznaczone granice euroregionów. Powodują one, że stowarzyszenie z Frankfurtu nad Odrą lub Görlitz nie może współpracować z polskim partnerem z Chojny, Gryfina czy Szczecina. Dzięki obecności posłanki do Parlamentu Europejskiego z niemieckiej Partii Zielonych Elisabeth Schroedter uczestnicy mogli poznać zmiany zaplanowane przez Unię na kolejny okres wsparcia (2014 -2020). Niepokoić musi wykreślenie kultury jako jednego z priorytetów programu w sytuacji, gdy właśnie tego typu projekty stanowią obecnie blisko 90% wszystkich składanych wniosków. Od 2014 r. wysokość dotacji ze środków unijnych wynosić ma 75% kosztów projektu (obecnie jest to 85%), co wykluczy z udziału w tych programach jeszcze większą ilość niewielkich organizacji, których nie będzie stać na pokrycie wkładu własnego. Jeden z uczestników konferencji stwierdził: „Kapitałem własnym jesteśmy my sami, z naszymi umiejętnościami, kwalifikacjami i pasją działania”. Dlatego też wśród końcowych postulatów znalazła się propozycja uznawania za wkład własny nieodpłatnej pracy osób realizujących projekt.

Inne najważniejsze postulaty, sformułowane pod adresem Parlamentu Europejskiego i euroregionów, to radykalne uproszczenie systemu aplikacji, rozliczania i kontroli projektów, likwidacja lub znaczące złagodzenie reguły prefinansowania projektów przez beneficjentów (np. poprzez wprowadzenie systemu zaliczek), utrzymanie w kolejnym okresie wsparcia kultury i turystyki jako priorytetów, zapewnienie przejrzystości systemu wsparcia i ujednolicenie go poprzez opracowanie jednego programu operacyjnego dla całego polsko-niemieckiego pogranicza.

Przedstawiciele organizacji pozarządowych podkreślali zgodnie, że chcieliby mieć wpływ na kształt programów unijnych, które mają bezpośrednie znaczenie dla ich pracy i regionu, w którym żyją. Dlatego też postulaty sformułowane podczas konferencji przekazane zostaną wszystkim polskim i niemieckim europosłom, rządom obu krajów, władzom regionalnym i zarządom euroregionów. Wśród końcowych postulatów znalazła się ponadto propozycja pilnego zwołania „okrągłego stołu” - roboczego spotkania przedstawicieli organizacji pozarządowych z przedstawicielami euroregionów. Organizatorzy konferencji zapraszają do współpracy i wsparcia postulatów wszystkie organizacje pozarządowe pogranicza. Kontakt: Przemysław Konopka ([email protected]).
Magda Ziętkiewicz